Bu çalışma, yeni bir iddiayı dile getirmekten ziyade; Orta Çağ'da İslam dünyasında siyaset üzerine kafa yoran Farabi, Gazali, İbn Bacce, İbn Rüşd ve İbn Haldun gibi önemli düşünürlerin siyasal ve toplumsal hayatın farklı boyutlarındaki değerlendirmelerini, karşılaştırmalı olarak ele almaya ve mümkün mertebe onların günümüz açısından taşıdıkları değeri ortaya koymaya çalışmaktadır. Öte yandan bizim esas amacımız, siyasi-tarihsel bir çalışma yapmaktan ziyade, o dönemdeki siyasi-kültürel sorunlarla ilgili olar
İslâm kültür mirasının en zengin ve geniş parçasını oluşturan İslâm felsefesi, genel olarak Müslüman filozoflar ile İslâm medeniyeti ortamında yetişmiş diğer filozofların ortaya koymuş oldukları felsefî düşüncedir. İslâm felsefesi, İslâm'ın âlem, eşya ve insan, yani dünyaya ve hayata bir bütün olarak bakan temel esasları üzerine inşa edilmiş bir düşünce sistemidir. İnsanlığın inanç ve düşünce sistemlerinin buluştuğu bir zemin üzerinde bu felsefe, İslâm kültürü ortamında ortaya çıkmış, özellikle tercümeler v
Tanrı'nın özgürlüğüne ilişkin bir çalışmanın güçlükler içerdiği aşikardır. Bunlardan birisi, özgürlüğün tam olarak ne olduğuna ilişkin efradını cami' eğyarını mani' bir tanımın olmamasıdır. Her ne kadar özgürlük iki seçenek arasında bir tercihte bulunmak olarak anlaşılsa da, insanın karakteri, fiile ilişkin bilgisi, sosyal, ahlaki ve fiziki etkenler, insanın neyi tercih edeceğini etkilemekte ve bir anlamda insanın fiillerinin ortaya çıkışında doğrudan ya da dolaylı şekilde bir rol oynamaktadır. Söz konusu d
Bilinen tasavvurlardan bilinmeyen tasavvurlara geçişte, tanım mihenk taşıdır. Terim anlamıyla tanım/had, ortak ve ayırt edici unsurları kapsayan söz demektir. Burada tanım, bir şeydeki iki durumu tanımlar, birincisi, o şeyin cevherini/zatını tanımlar, ikincisi ise, onunla, kendisi dışındaki şeylerden ayıranı tanımlar. Burada tanım, tanıtımın/resmin zıddına, özlerden oluşmaktadır. Bu yüzden ta'rif, tanıtımı da kapsadığından tanımdan daha geneldir.
Çalışmamız, ağırlıklı olarak İslam Felsefesinde Tanım Risale
rfan geleneğinin XV. yüzyıldaki önemli temsilcileri arasında yer alan İbn Türke'nin Temhîdü'l-Kavâid adlı eseri mezkûr geleneği yansıtması açısından büyük bir önem taşır. Sözkonusu çalışma, halen Isfahan bölgesindeki bazı eğitim kurumlarında en çok okutulan eserler arasında yer alması sebebiyle önemli bir etkiye sahiptir. Bunun yanı sıra adı geçen eser, Meşşâîlikten İşrâkîliğe, oradan da İbn Arabî ile zirveye çıkan İrfan geleneğine ait görüşleri sergileyen bir nitelik taşır. Bu yönüyle İbn Türke'nin, mezkûr
İnsanın bireysel anlamda yetkinleşmesi ve toplumsal düzenin inşasında dinî inancın ve ahlakın son derece önemli olduğu bilinmektedir. Bu iki alanın otonom yapılar oldukları şeklinde bazı yaklaşımlar bulunmakla birlikte, genel eğilim onların insan hayatında çoğu zaman kesişen bir yapı arz ettiği yönündedir. Bu konuya ilişkin yaklaşımlar, teolojik ve felsefi anlayışların belirlenmesinde temel bir nirengi noktasıdır.
Din-ahlak ilişkisinin statüsünün belirlenmesine dair yapılan tartışmaların kökeni çok eski dö
İslâm felsefesini Yunan, Yeni-Eflâtuncu veya Helenistik felsefenin tercüme edilmesinden doğmuş bir felsefe olarak görmek, Orta Çağ ile Batı felsefesi arasında bir köprü olduğunu iddia edip onun özgün yönlerini görmezden gelmek, büyük ölçüde oryantalistlerin bakış açısıdır. İslâm felsefesi, sadece geleneksel birikimi aktaran bir felsefe değil, bu felsefeyi yorumlayan, bu düşüncelerden hareketle özgün düşünceler ortaya koyan bir felsefedir. Dolayısıyla İslâm felsefesi anlaşılmadan Batı ve diğer felsefelerin a
İsteyen okurumuz hayatı boyunca seyrettiği ve seyretmekte olduğu seyrederken de, ama farkında olarak ama olmayarak figüran durumuna düştüğü; bu minvaldeki oyunları hatırlayarak rahatlıkla bu repliklere eklemeler yapabilir. Fakat istikbal dikkate alındığında beklenilen, figüranlıktan (iletilenlik konumundan) kurtulup kendi varlık oyununun senaryosunu (iletisini) uzak ve yakın geçmişi ile hem dünde hem bugünde hesaplaşarak kendisinin (evrenselci bir ileten olarak) yazmasıdır. İşte bu anlamda, bu araştırma vas
Din felsefesi yapan bir teolog ya da filozof, dinsel olanın özüne inerken, elde ettiği teolojik verilere ve felsefi sonuçlara gereken önem ve değeri vermek durumundadır. Dahası, teolojik verilere ve felsefi sonuçlara verilen önem ve değer, araştırmacının zihinsel becerisinin, rasyonel çözümlemesinin ve bilimsel deneyiminin de devreye sokulmasıyla, konunun daha güçlü bir biçimde tartışılmasına büyük katkı sağlar.
Okuyucu, bu eserde, din felsefesinin kimi iç dinamikler ve dış dinamiklerle bağlantılı bir öz
Felsefe, insanın Tanrı'ya ilişkin meselesidir. Nitekim mitoloji bize Tanrı'yı anlatmaya çalışırken felsefe Tanrı'yı anlamaya çalışır. Onun için felsefe soruları Tanrı hakkında olduğu gibi felsefe sistemi de tanrı kavramının nasıl kullanıldığıyla ilgili olmuştur. Kant'ın eserlerinde değişik biçimlerde ama belirli bir amaç doğrultusunda tanrı kavramının devamlı kullanılması çok önemli olduğunu düşündüğüm bir işe yarar: Genel olarak felsefenin ne olduğu anlaşılır. Bu nasıl mümkün olur? Tanrı kavramı yukarıda
Özlenilen düzeyde din felsefesi yapabilme, büyük ölçüde, din felsefesine gönül verme gerçeğinin yaygın bir bilinçlenme doğrultusunda ilerlemesine bağlıdır. Bu anlamda, işlevsel bir din felsefesi modeli, ne iyimserlik düzeyi yüksek bir gönlü kırabilir, ne sorunları derinlemesine tartışan bir aklı göz ardı edebilir, ne yönlendirici etkisi büyük olan felsefi düşünceyi daraltabilir, ne de insan yaşamına esenlik getiren teolojik veriye kayıtsız kalabilir.
Okuyucu bu eserde, bir yandan genelde din felsefesine yö
Din dili, epifenomenler diye nitelenemeyen ve doğal fenomenlere paralel olan fenomenlerin, gündelik dilin bütün formlarıyla anlatılmasından başka bir şey değildir. Kısaca söylersek, dinî olgulara ilişkin, mantığımızın ilkelerinin paraleli olan ilkelerle yapılan çıkarımların denetlenmesine, dinî sözcelerin biçimselleştirilmesine izin veren bir paralel mantık olduğunu düşünebiliriz.
Elinizdeki bu çalışma işte böyle bir paralel mantık uygulamasıdır; daha doğrusu arayışıdır.
Günümüzde öne çıkan ve örnek alınan din felsefesi modellerinin ancak düşünce ve tartışılabilir konu üreterek teoloji, felsefe ve bilim alanında işlevsel olabildikleri görülmektedir. Bu nedenle, geleneksel kültürümüz içten ne kadar zengin olursa olsun, bugün düşünce ve tartışılabilir konu üretmeksizin, din felsefesinde belli bir aşamayı yakalama ve özgün anlamda din felsefesi yapma olanağından söz edilemez.
Okuyucu, bu eserde, bütüncül ve eleştirel din felsefesi modeli ışığında, din ve bilgi, din ve sevgi,
İnsanlık tarihi boyunca Tanrı'nın varlığı ile ilgili lehte veya aleyhte pek çok söylem geliştirilmiş ve pek çok çıkarımda bulunulmuştur. Bu söylemler ve çıkarımlar, bireyin karşı tarafa kendi tutumunu kabullendirmekten ziyade, onun karşısında kendini entelektüel açıdan temellendirme niteliğindedir. Tanrı'nın varlığı ile ilgili lehte birer çıkarım olan teolojik çıkarımlar da bu türden bir temellendirme girişimidir. Elinizdeki çalışmada bu girişimlerin modern mantık açısından değerlendirmesini bulacaksınız.
Din dilinin anlamına yönelik olarak ortaya konacak her tür açıklama, tabiatı gereği sınırlı olan dilin belki de asla üstesinden gelemeyeceği bir sorun olmaya devam edecektir. Fakat bu demek değildir ki din dilinin açıklanmasına dair söylenebilecek her söz anlamsızdır. İnsan, yaratıldığı günden beri Yaratanı hakkında bilgi edinme çabası içinde olmuştur. Ona bir şekilde seslenme ihtiyacı duymuş ve onunla bir şekilde iletişim kurmaya çalışmıştır. Bu nedenle insanın, din dilini anlamaya ve anlamlandırmaya yönel
Bu çalışma, çağdaş din felsefesinin belli başlı problemleri hakkında daha önce çeşitli dergilerde yayınlanmış makalelerden oluşmaktadır. Din felsefesi disiplininin klasik konuları açısından bir bütünlük oluşturacak şekilde sistematize edilmeye çalışılmış olan bu yazılar günümüz din felsefesinin öne çıkan konularını tartışmaktadır.
Din-felsefe ilişkisi, anlam sorunu ve metafizik belirsizlik problemi; dil-kültür ilişkisi, dini sembolizm ve din dilini anlama problemi; Heidegger felsefesinde şiirsel dilin meta
Cabir b. Hayyan'ın Tanımlar Kitabı, diğer tanım kitaplarından biraz daha farklı bir mahiyete sahip görünmektedir. Bu da Cabir b. Hayyan'ın kimya sahasına olan özel ilgisi sebebiyledir. Bu nedenle Cabir'in ele aldığı tanımlarda Kimya ilmine dair vukufiyeti, ağırlığını hissettirmektedir. Özellikle madenler ilmi Tanımlar Kitabı'nın önemli bir kısmını oluşturur. Cabir, madenlerle ilgili yaptığı tanımlarda madenlerin dönüşümleri ve değişimleri üzerinde yoğunlaşır.
Bir yandan bütüncül ve eleştirel din felsefesi sınırları içinde tartışılacak mevcut ve olası sorunların nasıl işlenmesi gerektiği yönünde bir bilinç oluşturma amacının güdüldüğü, öte yandan, sözü edilen modelin kendi doğal yapısının korunması gerektiği doğrultusunda bir düşünce derinliğine işaret edildiği hususları bu çalışmanın sınırları içinde rahatlıkla görülebilir.
Okuyucu, bu eserde dile getirilen düşüncelerden hareketle, eğer din felsefesi anlayışımızın geleceği için köklü bir değişim ve iyileştirme
Sanattan bilime, ahlâktan siyasete kadar, değerler ekseninde yaşanan somut gerçekliklerin ne olduğunu tam olarak anlama, kaynağını bulma ve buradan hareketle varlığın değerleşme/değerselleşme aşamasına geçiş süreci gibi daha ziyade arka plana özgü mahiyetin tespiti ve bunların orasıyla irtibatlandırılması temel bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Meselenin bu yönünü çözüme kavuşturmadan, insanların değersellik adına ortaya koydukları nitelikleri tam olarak izah etmek veya değerlere güvenilir bir temel
Sad b. Mansur İbn Kemmûne (ö. 1284), felsefenin her alanında kendisini yetiştirmiş, mantık, fizik, metafizik, astronomi, tıp ve kimya dallarında eserler vermiş, ayrıca din felsefesi, karşılaştırmalı dinler tarihi alanlarında etkili olabilecek tarzda eserler yazmış, üç semâvî dini ayrıntılarıya incelemiş, zamanının önemli filozoflarından birisidir. İbn Sînâ ve Sühreverdî'nin eserlerine yazdığı şerhlerden dolayı, İslâm Felsefesi geleneğinde hangi ekole mensup olduğu tartışmalı olan filozof, el-Cedid fi'l-Hikm
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için, amaçlarla sınırlı ve gizliliğe uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Çerezleri nasıl kullandığımızı incelemek ve çerezleri nasıl kontrol edebileceğinizi öğrenmek için Çerez Politikamızı inceleyebilirsiniz.
Alışveriş Sepeti
