Gottlob Frege (1848-1925), mantık tarihinin en önemli figürlerindendir. O, bu alanda Kopernik devrimi gerçekleştirmiştir; Kant’ın Aristotelesçilerin mantıkla ilgili bilinmesi gereken her şeyi ortaya koydukları iddiasını çürütmüştür; bunu Begriffsschrift (Kavram Yazısı) adlı çalışmasıyla başarmıştır. Begriffsschrift, 1879 yılında yayımlanmıştır. Bu kitabın yayımlanması, mantık tarihinde bir dönüm noktasıdır; “sembolik mantık” ya da “matematiksel mantık” olarak da adlandırılan modern mantığın doğuşudur. Söz k

Bugün geleneksel mantık dediğimizde zihnimizde oluşan disiplin, Aristoteles'in kurduğu, Megara ve Stoa okullarının da farklı bir çerçevede ele aldığı, Yunanlı Aristoteles şarihlerinin ve İbn Sînâ başta olmak üzere orta çağ mantıkçılarının ve sonrakilerinin kendilerine özgü bir şekilde bu temel üzerinde geliştirdiği mantık sistemlerini kastediyoruz. Geleneksel mantık önemli oranda modal bir mantığı da içerisinde barındırır. Ancak günümüzde modal mantık klasik olmayan mantıklara dâhil edilebilmektedir. Klasik

İslam geleneğinde genellikle önermeler ve hükümleri (kazâyâ ve ahkâmuhâ) başlığı altında ele alınan iki önerme arasındaki mantıksal ilişkiler konusunu, bu ikinci kitapta, mantıksal içerme ve eşdeğerlik bakımından yorumlamaya çalıştık. Öte yandan Müslüman mantıkçıların Aristoteles'in basit kıyas sistemini kabul edip, daha da geliştirdiğini biliyoruz. İşte yine bu eserimizde Müslüman Dünyada kullanılmış basit kıyas mantığını, Batılı Ortaçağ formülasyonundan ayrı olarak, yeni, basit bir formülasyonla kurmaya ç

İslam dünyasının ilk filozofu olarak bilinen Kindi Aristoteles'in mantık eserleriyle ilgili bir takım çalışmalar yapmakla beraber asıl mantık çalışmaları Muallimi Sani olarak isimlendirilen Farabi ile başlamıştır. Farabi'den sonra İslam dünyasının yetiştirdiği en önemli mantıkçı İbn Sina olmuştur. Hem Farabi hem de İbn Sina Aristoteles'in eserlerini son derece iyi bir şekilde incelemiş onlarla ilgili şerhler yazmış bağımsız ve özgün eserler ortaya koymuş lardır. Müslüman filozoflar Mantık ilmini ele alırken

Mantık, doğruyu yanlıştan ayırt etmenin ölçüsü; zihni, yanlıştan korumanın tekniği; doğru, sağlam ve kesin burhani delilleri göstermenin kıstası; ilimlerin yol ve metot gösteren rehberi olduğundan dolayı önemi ve değeri tartışılmayacak kadar açık olan bir alet ilmidir.

Mantık kelimesi arapçada konuşmak anlamına gelene nutk kökünden türetilmiştir. Imam gazali hicri beşinci asırsa mantığı ilmin başlangıcı olarak görüp miyar'ul ilm ve kitabu mihakk'ın-Nazar fi'l mantık ve'l usul adlı kitaplar yazarak mantığı islam düşüncesinin vazgeçilmez bir unsuru olarak yerleştirmiş ve mantık karşıtı tavırlara karşı mantığı savunmuştur. «Mantık bilmeyenin ilmine güven olmaz» diyerek mantığın genel kabul görmesine vesile olmuştur.

Mantık, doğru düşünmenin kaidelerini ortaya koyan ilimdir diye tarif edilir. Düşüncemizin normal işleyişini Psikoloji ilmi anlatmaktadır. Ancak duygu ve irade olayları mantığı ilgilendirmez. Şu halde duygu ve irade olayları dışarda kalarak, sade zihin olayları üzerinde yaptığımız araştırmalarla, düşünmenin ilmini yapmış oluyoruz. Mantığın Psikoloji ile ilgisi işte bu noktada kendini göstermektedir; çünkü zihnin hakikate ulaşmak gayesiyle ne yolda işletilmesi gerektiğini bilmek için, onun kendiliğinden nasıl

Müslüman dünyadaki felsefede gizemli bir yere sahip olan İhvanü's-Safa düşünürleri mistik bir özelliğe sahiptirler. Risalelerinde pek çok konuyu ele almakla birlikte bazı mantık konularını da incelemişlerdir. Görüşleri içerisinde, günümüz mantığında daha çok kullanılan ?felsefi mantık ve ?dil mantığı ifadelerine karşılık gelecek ?felsefi mantık ilmi ile ?dil mantığı ilmi ifadelerini, bir vurguyla kullanmışlardır. Onların en orijinal tarafları da bu tabirleri mantık tarihinde belki de ilk kullananlar (dan bi

Yirminci yüzyılın en önemli felsefe eserlerinden biri kabul edilen Tractatus Logico Philosophicus, erken dönem Ludwig Wittgenstein'ın en önemli yapıtıdır. Metin içerisindeki görüşlerin yazılışı maddeler halindedir ve etkileyicidir. Bu anlamda Mantıkçı pozitivizmin anayasası hüviyetindedir. Eser dil-dünya-mantık ilişkisi üzerine yoğunlaşır. Elinizdeki bu mütevazı eser ise, bu ilişkiyi çözümlemeye çalışmaktadır.

Dil felsefesi Batı'da, pek çok çalışmaya konu olmuştur. Bu çalışmalarda birincil veya ikincil dil ve anlam sorunları ayrıntıyla ele alınmıştır. Bu felsefenin kurucularının ve önemli temsilcilerinin kitapları bütün Avrupa dillerine çevrilmiştir. Ne yazık ki ülkemizde dil felsefesinde çok az çalışma yapılmıştır. Bu, düşünce hayatımız için büyük bir eksikliktir. Doğru düşünmek, sağlıklı iletişim kurmak, sihirli kavramların ve büyülü doktrinlerin ağına düşmekten kurtulmak; reel olan üzerine reel betimler yapabi

Onun yaşamı, felsefenin akademik bir çaba olmadığının, esas olanın uğrunda yaşanılacak ve ölünecek fikri bulmak olduğunun, canlı bir göstergesiydi. Kierkegaard'ın tüm yaşamı boyunca inançlarına bağlı kalmıştır diyebiliriz, ben de böyle olduğuna inanıyorum. Kişisel mutluluğunu, diğerleri ile gerçek arkadaşlığı, çağdaşlarının onayından ve anlayışından vazgeçerek kendisini, gördüğü biçimde insanlığın içerisinde bulunduğu durumu açığa çıkarmaya ve kişinin yaşamında rehberlik edecek bir ilke olabilecek kendi seç

Elinizdeki kitap, 20.yyın bilim ve felsefe anlayışını köklü biçimde dönüştüren Albert Einsteinın bu konular üstüne kaleme aldığı yazılardan derlenmiş bir seçkidir. Fizik ile felsefenin sıkı bağlılığını ve etkileşimini sürekli vurgulayan bu bilimadamı ve düşünürün söylediği gibi, Kendi bilimdalının şu andaki güçlükleri fizikçiyi, önceki koşullardan daha fazla bir oranda felsefi problemlerle uğraşmaya ve hesaplaşmaya zorlamaktadır. Bu cümleden olarak bilimadamının deney ve gözlem yanında tıpkı bir filozof ve

Mu'tezilenin bilinen son önemli kelamcısı olması yönüyle ele aldığımız Necrani, Mu'tezile'nin, son dönemine ilişkin düşünce yapısı hakkında bize ipuçları vermesi açısından oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu kitapta klasik olanlardan kendisini farklılaştırdığına inandığımız Mu'tezile bilgi teorisini, Takiyyüddin Necrani'nin el-Kamil fi'l-İstiksa fi ma Belegana min Kelami'l-Kudema adlı eserinde tasvir edildiği şekliyle ele aldık. Giriş bölümünde, bilgi meselesinin tarihi süreç içerisinde geçirmiş olduğu aşa

Fârâbî'nin burhan teorisi, tıpkı Aristoteles'te olduğu gibi, bilimsel bir bilgi organizasyonudur. Bu organizasyon dedüksiyona/kıyasa dayalıdır. Kıyas yoksa bu organizasyon gerçekleştirilemez. Aristoteles üzerine günümüzde temelde üç yorum gelişmiştir. Bunlar, çağdaş gelenekselci ekol, aksiyomatistler ve dedüksiyonistler diye sınıf-landırılabilir. Fârâbî'nin mutlak burhan teorisi Corcorancı (dedüksiyonist) bir tarzda yorumlanıp yeniden kurulabilir. Hatta bu kuruluma yeni unsur da eklenebilir. Fakat bunun içi

İnsanı diğer canlı varlıklardan ayıran en önemli özelliği düşünme yetisine sahip olmasıdır.bundan dolayı filozoflar insanı,düşünen varlıkolarak nitelendirmişlerdir.şunu öncelikle ifade etmek gerekir ki düşünme,ilk insanla başlamakla birlikte,insan düşüncesini inceleyen mantık disiplini ilk defa aristoteles tarafından gündeme getirilmiştir.o,mantığın kurucusudur. Mantık kurulduğundan beri diğer disiplinlere oranla çok büyük bir ilerleme ortaya koymamasına rağmen,tarihî süreç içerisinde yine de bir gelişme s

Yirminci yüzyıla kadar Mantık Tarihinin en önemli iki ismi -başka büyük mantıkçılar bulunmakla birlikte- Aristoteles ve İbn Sînâ'dır. Bu iddia, yirminci yüzyıl filozofu Friedich Ludwig Gottlob Frege hakkında söylenen Aristoteles sonrası zamanların en büyük mantıkçısı iddiasını değiller. Mantık tarihi dikkatlice incelendiğinde görülür ki Aristoteles sonrası en büyük iki mantıkçı İbn Sînâ ve Frege'dir. Bir zamanlar İslam Mantık Tarihçiliği de yapmış olan filozof Nicholas Rescher, Fârâbî için İslâm'ın en öneml

Özellikle 18. yüzyıldan sonra ulema batı'nın bilimsel, teknolojik, felsefi, ekonomik v.b. yönlerden islam dünyasından daha ileride olduğunun farkında olmaya başladı. karşılaştıkları bu yeni dünya, kendi dünyalarında bir takım sorunlara neden olmaktaydı. bu sorunların giderilmesine yönelik çeşitli çalışmalar yapıldı. Özellikle fikri planda yapılan çalışmalar, beraberinde, islam dünyasında tartışmalara neden oldu. Elinizdeki bu eser, bu tartışmaların ana hattını belirlemeye yönelik kavramsal ve kuramsal bir ç

İnsanın değişmez doğasını oluşturan 'bilmek' ne demektir? Bu sorunun yanıtı, insanın bizzat 'bilmesini' düşünme konusu yaparak çözümlemekle mümkündür. İlkçağlardan bu yana birçok düşünür bu soru ile ilgilenmiş, bilmenin düşünmeye konu yapılması sonucu insanın nasıl bildiğini inceleyen, mantık adını verdiğimiz bir düşünme bilimi, bir sayma ve ölçme bilimi ortaya çıkmıştır. Böylece bilgeler, bilmenin yöntemini ortaya çıkarınca kendisine, doğaya ve tüm varlığa ilişkin bilgisini yeniden gözden geçirmeye başlamı

Her ilmin başka bir kültüre aktarılması ve o kültürün rengine bürünmesi belli bir süreçle olduğu gibi, felsefe ve onunla birlikte gelen mantık ilminin de İslam düşüncesine nakledilmesi ve bu düşünce yapısı içerisinde konumlanarak kendi geleneğini oluşturması, belli bir süreç içerisinde olmuştur. Bunun sonunda, hem felsefe ve mantık İslam düşüncesinden, hem de İslam düşüncesi felsefe ve mantık ilminden bir takım şeyler almış ve kendi bünyelerine yerleştirmişlerdir. Biz bu çalışmamızda, sadece mantık ilmini

Yolda olma demek, varlıkta olma demektir; yani varolma bilinç, irade, seçim ve eylemini sergilemedir. Değil mi ki, insanlığın ilk ebeveyni ötedeki hayatında merak formunda sergilediği ilk şüphesi sonucunda dolaylı olarak yeryüzünde olmayı seçmiştir, öyleyse bedeline razı olarak üç boyutlu alanda nefes alıp vermek durumundadır; yani bu alanı cennete de cehenneme de çevirme gücü elindedir. İşte akıl hamaliyeliği adını verdiğim genel tarihin özel görünüş modlarından biri olma düşünce tarihindeki bütün olup