Günümüz tarih yazıcılığında üstesinden gelinmeye çalışılan en önemli sorunlardan birisi, sosyal ve siyasi tarih ile düşünce tarihi arasındaki kopukluğun giderilmesidir. Sosyal ve siyasi tarih, düşünce tarihinden soyutlanınca kuru bir olaylar yığınına dönüşmekte; düşünce tarihinin sosyal ve siyasi tarihle bağının koparılması ise yapay kristalizasyonları beraberinde getirmektedir. Öyle ki kelam, tarihten ve tarihsel bağlamdan soyutlandığında dogmalaşmakta veya felsefeleşmekte, böyle olunca da Gazali'nin Eşari

İslam kültür ve düşünce tarihinde erken bir dönemde ortaya çıkan selefîlik (selefiyye) İslam'ı anlama, yorumlama ve yaşama konusunda İslam'ın ilk üç neslini model olarak kabul eden ve bu modeli tarihin değil de dinin bir parçası haline getirmeye çalışan bir anlayıştır. Bu öze dönüşçü anlayış, geçmişte yaşanan tecrübelerden yararlanmayı ve tarihten ders çıkarmayı savunan normal bir muhafazakâr tavırdan, kendisinden başka bütün diğer düşünceleri dışlayan, tekfir eden ve hatta onların hayatlarına son vermek is

İnsan iradesinin hür olduğunu ifade eden hadislerin dışındaki bazı hadislerde telkin edilen cebirci anlayışın, toplumun çeşitli katmanlarında etkisini gösterdiği bilinen bir gerçektir. Dolayısıyla toplumda, her şeyi kadere bağlama, kaderden bilme ve insanın alnına ne yazılmışsa onun olacağına inanma gibi birtakım fikir sapmaları meydana gelmiştir. İnsanlar kaderde ne varsa o olur düşüncesiyle kendilerini atıl hale getirmekte, tedbir almayı ve üzerlerine düşen sorumluluğu yerine getirmeyi -kasıtlı veya kasıt

... İşte Ömer budur! dedirten bir söylemdir bu. Çağımızda henüz ulaşamadığımız bir feraset örneği. Depremin hala Allah'ın gönderdiği bir azap olarak algılayan zihniyete ta o dönemde en güzel cevabı Hz. Ömer vermiştir. Fay hattının üzerine binalar kurup daha sonra da Allah'ın takdirinde razı olunması gerektiğini söylemek kadar İslami anlayışa zıt bir şey olamaz. ...

Bu kitaptaki yazılar, İslam'ın ilk ve erken dönemlerinden bugüne kadar Müslümanların Kur'an, tefsir ve usul anlayışlarından farklı kesitler sunmaktadır. Ancak sunumun tasvirden ziyade tahlil ve tenkit yönü ağır basmaktadır. Diğer bir deyişle, konuların ele alınış ve işlenişinde, olana dair tahlil, tespit ve tenkitler yapılmakta, bu arada olması gerekene dair tekliflerde de bulunulmaktadır.

Bilindiği gibi Kur'an-ı Kerim tarih boyunca birbirinden çok farklı anlayışlara göre yorumlanmıştır. İslam ilim ve kültür tarihindeki büyük geleneğe aykırı tefsir ve te'vil anlayışları Müslümanların sevad-ı azamınca heterodoks (Ehl-i bidat) olarak tanımlanmıştır. Son dönemde ortaya çıkan Kadiyanilik (Ahmedilik) de bu tanım kapsamında konumlandırılmıştır. İşte bu kitap özellikle Ehl-i Sünnet camiasından heretik bir dini ve siyasi hareket olarak görülen Kadiyaniliğin Kur'an ve yorum anlayışını bu hareketin Lah

Sahabeyi anlama konusunda en büyük problem; sahabenin hepsinin adil olduğu, her şeyleriyle örnek oldukları, onlara hatalı denilmeyeceği, bu şekildeki bir ifadenin zındıklık olduğu, ayrıca onları tenkit etmenin Kur'an'ı yalanlama ve reddetmek olacağı, onların yanlışlarının içtihat hatası olacağı için yine de sevap kazanacaklarının iddia edilmesidir. Dolayısıyla, diğer insanlar suç işleyerek günah kazanırken, sahabe günah işlediklerinde bile sevap kazanmış olmaktadırlar (!) Bu mantığın gelip dayanacağı nokta

İslam Mezhepleri Tarihi, Müslümanların düşünsel hayatında meydana gelen gelişme, farklılaşma ve kırılmayı bir bütün halinde ele alan bir bilim dalıdır. Bu bilim dalı din anlayışındaki farklılaşmaları ve kurumsallaşmaları inceleyerek mezheplerin nasıl ortaya çıktığını ve temel dinamiklerinin neler olduğunu bu süreç dahilinde ele alır. Bahis mevzuu bilimin esas amacı, mezhepleri şekillendiren fikirlerin hangi siyasî, dinî, sosyal ve ekonomik şartlarda ortaya çıktığını, nerelerde, kimler tarafından benimsendiğ

Politik teoloji, modern (seküler) devlet kuramının bütün önemli kavramlarının dünyevileştirilmiş ilahiyat kavramları olduğunu söylüyorsa; biz de, Orta Çağda din ile siyasetin ruh ile beden gibi olduğunu söyleyebiliriz. Politik teoloji, çağın metafiziği ve ilahiyatı ile siyaset ve devlet yapısı arasındaki koşutluğun ve yansımaların çözümlenmesi ise; bu kitapta yer alan yazılar, her zaman böyle bir koşutluğu ve yansımamyı ele almasa da; en genel anlamda, din ve tanrı ile siyaset ve devlet arasındaki etkileşi

Dünyadaki ahlakî konumunu, imkân ve kabiliyetlerini bilen birey, sorumluluk ve yükümlülüğünün de o denli farkında olan kişidir. Kant'ın dediği gibi, Düşüncenin temeli etik bir kaygıdır: Kendi ölçümüzde insanlık onurunu kurtarmak. Doğaldır ki insanlık onurunu zedelemekten koruma kaygısı Tanrı'nın sonsuz gücü karşısında özgür birey gerçeğinin buharlaşmasına izin vermeyecektir. Bu varoluşsal ahlaki kaygıyı ruhunun derinliklerinde duyduğunu gördüğümüz büyük din bilgini Matüridi, bir insan olarak sınırının ner

Kullanılan dil açısından İslam toplumunun homojen diyebileceğimiz yapısı, hicri ikinci asrın ortalarından itibaren çeşitli faktörler nedeniyle değişmiş, bu değişim dile, dolayısıyla Kur'an'ın anlaşılmasına da yansımıştır. Bu durumu hisseden müfessir ve dilci alimler, lafızların anlamını ve dilin kurallarını belirlemek amacıyla çalışmalar yapmış, bu çalışmaların sonuçlrı tefsire yansımış; garibü'l-Kur'an, meani'l-Kur'an, vücuh-nezair ve i'rabü'l-Kur'an adıyla birçok eser telif edilmiştir. Bu tür eserlerin ya

Elinizdeki eserde ateizm kavramı, modern çağda ortaya çokan ateist düşünce akımları ve söz konusu dönemdeki ateizm nedenleri irdelendikten sonra bu nedenler İslam İnanç Esasları ışığında Kelami bakışl açısıyla sorgulanmaktadır.

Geleneğe sahip çıkmak, orada var olan herşeyi, hiç kritik etmeden, tam bir ön kabulle doğrulamayı gerektirmiyor. Aksine, ona eleştirel bir gözle bakıp, yapılmış olması muhtemel yanlışlıklarını tashih edip düzeltmek de ona sahip çıkmanın gereğidir. Çünkü doğrularıyla yanlışlarıyla bu kültürün tamamı bize aittir. Ama, bize de ait olsa, olumsuzlukları görmezden gelmeksizin onları kritik etme başkalarına da ait olsa doğrulara sahip çıkma erdemini göstermediğimiz sürece evrensel doğrulara ulaşamayız. Onun için,

Küresel fikir hareketleri, toplumsal beklentiler, siyasi baskı ve gelişmeler, eğitim düzeyimizi ve birmek bilmeyen insani zaaflarımız, Kur'an'a ilişkin tasavvur biçimimizi, toplumsal ve bireysel düzlemde sürekli dönüştürmektedir. Kur'an tasavvurumuz, yakın tarihimizde bu kadar çok dönüştü ve çeşitlendi ise, daha öncesine uzanan yüzlerce yıl boyunca acaba hiç değişmemiş midir? Peki herhangi bir dönemde bireyler üstü (bir toplum veya gruba ait) ortak bir Kur'an tasavvurundan söz edebilirmiyiz? Eğer böyle bir

İslam'ın ilk üç asrına tekabul eden evresini kendi perspektifimizden bir deneme mahiyetinde incelemeye çalıştığımız Hadis Tarihi, aslında İslam'ın zuhuruyla başlayan ve on beş asırlık süreci kapsayan bir dönemdir. İdeolojik kamplaşmaların yoğun bir şekilde yaşandığı bu ilk asırlarda hadis ilimleri şekillenmeye başlamış ve temel hadis kaynakları da ortaya çıkmıştır. Hadis ehlinin ve hadis kaynaklarının içinde bulundukları bu dönemin yoğun ideolojik ve ilmi tartışmalarının tesirinde kaldıklarını ifade etmek

Bu kitap; her türlü İslami düşünce için çatı sağlayan dört temel ilkenin, yani Kur'an, Sünnet, İçtihat ve İcma'nın uygulamasını, geçirmiş olduğu tarihi gelişimini ve bu dört temel ilkenin bizzat islami gelişme üzerindeki etkisini göstermeyi amaçlaya bir plan doğrultusunda kaleme alınmıştır. İşte kitabın başlığı burdan gelmektedir. Tarih Boyunca İslami Metodoloji Sorunu.

Emevîler dönemi önemli dinî, siyasî ve sosyal gelişmelerin yanısıra, Abdullah b. Abbâs, Abdullah b. Ömer, Kad-ı Şureyh, Şabî, Saîd b. el-Müseyyeb, Zührî ve Ebû Hanîfe gibi çok sayıda âlimin yaşadığı, dinî ilimlerin temellerinin atıldığı, etkileri günümüze kadar süren dinî ve siyasî mezheplerin kurulduğu önemli bir zaman dilimidir. Aynı zamanda Emevîler, din-devlet ilişkilerinin niteliğinin bir sonucu olarak yönetici-âlim ilişkilerinin farklı bir mahiyet arzettiği dönemdir. Elinizdeki çalışmada anahatlarıyl

Muallakat, yani Kabe duvarına asılan şiirler adıyla ünlü yedi veya on şaire ait kasidelerden meydana gelen şiir koleksiyonu, islam öncesi dönemde yaşamış olan Arap şairlerinin en güzel şiirleri olup, dönemin geleneksel aktivitelerinden olan ve her yıl düzenlenen, herkese açık panayır ve fuarlarda yapılan şiir müsabakalarında jüri önünde okunmuş ve yarışma kazanmış şiirlerdir. Bu şiirler, dönemim sosyal hayatını ve şairlerin yaşadığı çevrenin doğal özelliklerini, adeta birer belgesel gibi, canlı tablolar hal