Hz. Peygambere ait açıklamaların lafzen ve mânen rivâyeti, şifâhî ve yazılı nakli, tedvin ve tasnifi, Resûl-i Ekreme ait olup olmadıkları, yorumlanmasında kullanılacak yöntemler ve benzeri hususlara yönelik faaliyetler tarihsel bir süreci oluşturmaktadır ki buna, Hadis Tarihi denilmektedir. Söz konusu tarihin başlangıçtan günümüze kadar geçirmiş olduğu gelişim sürecinin bilinmesi elbette zarurîdir. Özellikle hadis/sünnet hakkında araştırma yapanların, bu tarihî süreçteki farklı yaklaşımları çok iyi bilmeler

Bu kitapta, her İslam âliminin hatta her müslümanın bilmesi gereken Hadîsler arasında görülen ihtilaflar ve çözüm yolları incelenmektedir. Hadîsler arasındaki ihtilaflar gerekçe gösterilerek hadîse ve hadîsçilere yöneltilen ithamlar cevaplandırılmakta ve hadîsler arasında görülen ihtilaf meselesinin tabiîliği delilleriyle ortaya konulmaktadır.

Herhangi bir bilim dalının muhtevasını doğru kavrayabilmek o bilim dalına ait bilimsel sınırların tam olarak belirlenmesine, bu belirleme de büyük ölçüde o ilimde kullanılan terimlerin kendilerine özgü anlam çerçevesinin tarihî seyir içinde takip edilip ortaya konulmasına bağlıdır. Bu bağımlılık ve ihtiyaç, İslâmî ilimler arasında Istılahlar ilmi diye anılmaya belki en çok layık olan Hadis İlmi nde daha büyük çapta kendisini hissettirmektedir. Hadis Istılahlarının Doğuşu ve Gelişimi (Hicrî ilk Üç Asır), işt

Hz. Peygamber, içinde doğup büyüdüğü Arap toplumunun bir üyesi iken nübüvvetle görevlendirilmişti. O dönem Arap toplumu, tamamen geleneklerin belirlediği kurallara göre davranmaktaydı. Bu durumda Hz. Peygamberin geleneklerle ilgili bir tavır belirlemesi gerekiyordu. Onun gelenekler karşısındaki tavrı; bazı geleneklerin iptali, bazılarının tashihi ve bazılarının da aynen devamı şeklinde olmuştur. Tashih edilen ve aynen devam ettirilen gelenekler, Hz. Peygamberin onayından geçmiş olmakla, Müslümanlar tarafınd

İslâm'ın Kur'an'dan sonraki ikinci temel kaynağının sünnet olduğu konusunda şüphe yoktur. Ancak geçmişten günümüze sünnetin dindeki yeri konusunda çeşitli itirazlar gündeme gelmiştir. Özellikle XIX. yüzyılda Mısır ve Hind Altkıtası'nda sünnet aleyhtarlığının yoğunluk kazandığı görülür. Sünnet karşıtlığının bu bölgelerde yoğunlaşmasında, modernizm cereyanları yanında müsteşriklerin de rolü bulunduğu anlaşılmaktadır. Bölgedeki İslâm âlimleri sünnet çevresinde oluşan bu iddia ve itirazlara çeşitli cevaplar v

Allah'ın Elçisi (sav) daha hayattayken ashâbının değişik coğrafyalara dağılmaya başladıkları, dolayısıyla sahip oldukları hadis kültürünü beraberlerinde götürdükleri malumdur. Bu ve diğer bazı sebeplerin bir neticesi olarak hicrî II. yüzyılın ortalarına kadar birçok hadis sadece belirli bölgelerde bilinmekteydi. Dolayısıyla bu dönemlerde, bölgelerarası hadis kültürlerinin farklılığına bağlı olarak, fıkhî bazı ihtilafların ortaya çıktığı, hatta söz konusu ihtilafları gidermek için idarecilerin bu hususta çöz

Ebû Zeyd ed Debûsi 367 978 432 1041 Maveraünnehr'in yetiştirdiği yedi önemli Kadı'dan bir olup hilaf ilminin kurucusu kabul edilir. ed Debûsinin hilaf alanında yazdığı Takvimul Edille el Esrar fil Usûl vel Furu Tesisun nazar adlı eserler İslam dünyasında büyük yankı uyandırmış ve bu eserlere reddiyeler yazılmıştır. Hanefi olan ed Debûsi özellikle eş Şafii olan es Semani ve el Gazali tarafından eleştirilmiştir. ed Debûsi Hanefilerin hadisi hangi şartlarda hadisi delil aldığını ortaya koymuş ve ihtilaf konusu

Sahih-i Buhârî nüshaları arasındaki farklara ve kimi nüshalardaki hatalara değinen çalışmalar nispeten erken dönemde başlamıştır. Fakat günümüz Sahîh baskılarında kullanılan Yûnînî nüshası temelinde hataları ele alan bir çalışma yok gibidir. Sahih-i Buhârî nüshalarının tanıtıldığı ve aralarındaki farkların makul bir izahının yapılmaya çalışıldığı bu kitap, yaygın olarak bilinen Yûnînî nüshası yanında pek bilinmeyen Sagânî nüshası ve Sehârenfûrî haşiyesi temelinde söz konusu hataları ele almakta ve önemli y

Hz. Peygamber ile alakalı olarak nakledilen bilgilerin değişikliğe uğramadan muhafazası ve nesilden nesile intikalinin sağlanması dinin orijinalitesinin korunması açısından büyük önemi haizdir. İslam bilginleri, her devirde içinde bulundukları şartlara göre, Nebevî bilgilerin güvenli bir şekilde nakli için çeşitli tedbirler almıştır. Bu tedbirlerin başında hadis aldıkları şahısların/râvilerin kimliklerini, daha önemlisi hadis rivâyet etmeye ehil olup olmadıklarını araştırmak gelmektedir. Bu amaçla rivâyet d

Akıl ile naklin sınırlarını tespit meselesi, İslam düşünce tarihinin, güncelliğini hiç yitirmeyen bir tartışma konusu olagelmiştir. Kitap ve Sünnet'i anlama ve yorumlama, hayata tatbik etme konusunda ilk devirlerden itibaren çok belirgin olmasa da farklı anlayış ve yaklaşımların bulunduğu bilinmektedir. Özellikle Hz. Peygamber'in vefatı sonrasında bu iki esas üzerinde yavaş yavaş belirmeye başlayan farklı yaklaşımların tezâhür ettiği anlaşılıyor. Kitap ve Sünnet'in anlaşılması, yorumlanması ve uygulanması e

Dinin ikinci temel kaynağını teşkil eden Hz. Peygamber'in sünneti esas itibariyle bize hadisler, yani gerek şifâhî gerekse yazılı olarak nesilden nesile intikal eden haberler vasıtasıyla ulaşmıştır. Dolayısıyla bu haberlerin hangisinin doğru ve orijinal (sahih), hangisinin yanlış ya da sahte (zayıf/uydurma) olduğunu tespit etmek büyük önem taşımaktadır. Hadis tenkid ve tevsîki adı verilen bu değerlendirme ve tespit çalışması geçmişten günümüze ulemânın en önemli faaliyet alanlarından birini oluşturmuştur.

Hz. Peygamber'in ev sahibi, Mihmendâr-ı Rasûlullah ünvan ve şerefine eren, İstanbul'un aziz misafiri, Ebû Eyyûb Halid b. Zeyd el-Ensârî (radıyallahu anh) şecaat, sabır ve takvâ sahibi, gazâ ve cihad sevdalısıydı. Onun hayatı bir yılı hariç cepheden cepheye koşarak, cihad ederek geçmiştir. Medine'den İstanbul'a uzanan memâtı ve gözlerimiz önündeki mezarı buna şahittir. Necip milletimizin Eyyüp Sultan diye gönül tahtını açtığı mücâhid sahabiyi bu niyetle ziyaret etmeli ve onun rivayet ettiği hadislerden seçil

Sünnet-i seniyye'nin yazılı bilgi ve belgeleri olan hadis-i şerifler üzerinde giderek yoğunlaşan bir eleştiri akımı dikkat çekmektedir. İleri sürülen iddialar, rastgele yapılan değerlendirmeler ne yazık ki insanımızda hadisler üzerinden sünnete yönelik tereddütler uyanmasına, dolayısıyla risâlet kurumu ve İslâm algısında kuşkuların doğmasına vesile olmaktadır. Hele de söz konusu iddiaları ileri sürenler ilâhiyatçılar olunca, etki daha da büyümektedir. Bu durum, din pratiğini önleyip Hz. Peygamberin risâlet

Son dönemlerde hadise, dolayısıyla hadisin islam dinindeki konumu ve değerine irtifa kaybettirme yönünde ciddi çabalara rastlanılmaktadır. Bu çabaların bir kısmı kasıtlı olsa da, diğer kısmı gerçekten bazı problemleri rasyonelleştirememekten kaynaklanmaktadır. Elinizdeki bu eserde, akademik hayatımızda kaleme aldığımız, dikkat çeken konularla ilgili makalelere yer verilmiştir. Önemli bir kısmı güncel hadis problemleri veya problemli olduğu iddia edilen alanlarla ilgilidir. Bu eser okunduğunda, bazı problem

Istılahlar, ilim dallarının ayrılmaz parçalarıdır. İlim dalının mensupları kendilerini onlarla kısa yoldan ifade ederler. Bunun için büyük öneme sahiptirler. Hadis ilmi için de, tabii olarak aynı durum söz konusudur. Bu ilim dalının diğer ilimlerle ilgisi düşünüldüğünde onda, konunun daha geniş boyutlara sahip olduğu söylenebilir. Hadis sözlükleri, garîbu'l-hadîs isimli çalışmalarla III./IX. asrın başlarına kadar varan uzun bir geçmişe sahip olmakla beraber, hadis ıstılah sözlükleri böyle değildir. Bu türde

Sünnetin bünyesindeki önemli meselelerden biri de İslâmi edebiyatta muhtelif yönlerden ele alınmış, zamanın şart ve imkânları nisbetinde işlenmiş olan nesih konusudur. Ancak bu konu, zaman zaman yeniden ele alınma ve yeni çalışmalara ihtiyaç duyma istidadındadır! Bu bakımdan gerek teorik nesih meseleleri ve gerekse örnekler üzerinde oldukça toplu, mukayeseli bilgi edinmek isteyenler için bu eserin hizmet vereceğini ümit etmekteyiz. Ayrıca bu çalışmanın en mühim neticelerinden birisi belki de birincisi sünne

XV. yüzyılda İspanyol Kardinal Segovia'lı John (ö. 1458) gibi bazı din adamlarının Müslüman dünyanın askerî ve siyasî manevralarla alt edilemeyeceğini söyleyerek İslâm'ın teolojik argümanlarla önlenmesine yönelik önerileri o dönemde gerçekleştirilemese de özellikle XVII. ve XVIII. yüzyıllarda hayata geçirilmeye başlamıştı. Zira genel olarak Doğu ve Uzak Doğu toplumlarını, özel olarak da İslâm tarihini konu edinen oryantalizmin ilk temelleri bu dönemde atılmıştı. XVII. ve XVIII. yüzyıllarda temelleri atılan

Bu kitap, Hz. Peygamber'e Yahûdî ve Hristiyanlar'ın yönelttikleri soruları ve cevaplarını incelemektedir. Çalışma, İslâmî kaynaklar esas alınarak hazırlanmıştır. Zaten bu konuda Yahûdî ve Hristiyanlar'ın ilk hicrî asırlarda yazılmış kaynak niteliğinde kitapları bulunmamaktadır. Konuyla ilgili müracaat edilecek kaynaklar, Kur'ân-ı Kerîm ve hadîslerdir. Sorular ve cevaplar; bahsi geçen meselelere İslâmiyet'in, Yahûdîlik'in ve Hristiyanlık'ın yaklaşımlarını yansıtmaktadır. İncelenen mevzuları, Hz. Peygamber'in

Hadis ilmi ile ilgili kitaplar, yazılış amacı ve yöntemleri bakımından çok çeşitlidir. Özelliklerini çok iyi bilmeyenlerin bu devasa ilmî miras içinde kaybolma ihtimali yüksektir. Bu nedenle, hem bir hadis bibliyografyası niteliğinde, hem de hadis kitaplarından nasıl istifade edileceğine yönelik bir kılavuz kitap ihtiyacı İslam dünyasında hep hissedilmiş, bu amaçla değişik çalışmalar yapılmıştır. Ancak, bu çalışmaların bir kısmı hadis kitapların tanıtımına ve nasıl kullanılacağına yer vermeyen bibliyografik

Hadîs ilimleri mevzuundaki bu eser, Ulûmul-Kur'ân adlı kitabı­mız gibi Ölümsüz mirasımızın üzerinden senelerin tozunu silken, ecdadı­mızın en değerli fikir şaheserlerini, asrımızın zevkine uygun sâde ve açık bir üslûbla takdim eden bâzı ilmî araştırmaları ihtiva etmektedir. Birçokları, böyle bir araştırmanın pek kolay olduğunu, şaşmaz bir metodu bulunduğunu ve dolayısıyle herhangi bir şekilde yanılma ihtimâlinin kalmadı­ğını zannederler; zira onlara göre büyük âlimlerimiz, yapılması îcâb eden kerşeyi yapmı