Farklı zaman ve mekanlarda değişik biçimlerde ortaya çıkan ve dinî, felsefî, psikolojik, sosyolojik açıdan insanlık tarihine önemli katkıları olan dinî ve mistik tecrübelerin, gerçekten iddia edildiği gibi insandan bağımsız nihâî bir gerçekliğin tecrübesi mi olduğu, yoksa insana birlik ve bütünlük vizyonu kazandıran sırf iyi ve güzel bir duygu yaşantısı mı olduğu, felsefî açıdan incelenmesi gereken en önemli sorundur. Dinî ve mistik tecrübelerin mahiyetini bilişsel birer tecrübe olup olmadıklarını tartışara

Tanrı, varoluşumuzun müşküllerini bizim tarafımızdan anlaşılmaz kılmayı isteyerek, (bu müşküllerin birleştiği) düğümü o kadar yükseğe veya daha kesin bir şekilde, o kadar aşağıya gizlemiş ki, biz ona bütünüyle ulaşamayız. Sonuç itibariyle gerçekten kendimizi bilebilmemiz aklımızın kibirli faaliyeti yoluyla değil, ancak onun sade teslimiyeti yoluyla olur. O halde insan, ne tür bir hilkat garibesi! Ne kadar tuhaf, ne kadar korkunç, ne kadar karmaşık, ne kadar paradoksal, ne kadar harika! Her şeyin hakimi, za