İslam dini, ideolojik oluşumunun başından beri içeride ve dışarıya karşı birlik konusunda ısrar etmiştir. Yine de sosyolojik gerçekler, hicretin ilk yarım yüzyılından beri İslam toplumunda birbirinden farklı cemaatlerin var olduğunu gösteriyor. Bu eser İslam toplumunda cemaatlerin ilk teşekkül aşamalarına ışık tutmayı hedefliyor. İslam toplumunda siyasi-dini (fırkalar), mesleki (esnaf) ve özel karakterli halk cemaatlerinin (ehl-i zimmet) varlığı bir realitedir. Bu çalışmanın gerekçesi, söz konusu cemaatler