Son devir Osmanlı eğitim seferberliğinde 2. Abdülhamid'in saltanat yıllarının (1876-1909) hususî bir yeri vardır. Bu dönem merkezîleşme, İslâmlaşma, hilafet siyaseti, mevcut kurum ve yapıların yeniden düzenlenmesi, yeni kurum ve fikirlerin ortaya çıkması gibi gelişmelerin yanı sıra bütün bunlarla irtibatlı olarak kitlesel-modern eğitimin de yeniden planlanmasına ve devletin pek çok bölgesine yayılmasına sahne olmuştur.Sultan Abdülhamid kendisine intikal eden mektep sistemini hem dindar,

Osmanlı ve İslam dünyasında modernleşme hareketleri askeri yenilgilerin ve toprak kayıplarının artmasıyla birlikte askeri sistemde yapılan Batı tarzı yeniliklere başlamıştır. Hususen XVIII. asrın ikinci yarısından itibaren teşebbüs edilen bu yeniliklerin meşruiyetini ve gerekliliğini savunmak üzere bir kısım ulemanın risaleler kaleme aldıklarını görmekteyiz.