İslâm tarihine bakıldığında yöneticiler ile sûfîler arasındaki ilişkilerin, yani diğer bir ifadeyle devlet-tekke ilişkilerinin genel karakteri çoğunlukla pozitif şekilde olmuş ve iki kesim arasında genel anlamda bir dayanışma gözlenmiştir. Bu birliktelik ve dayanışmanın Osmanlı tarihine yansıması da aşağı yukarı aynı olmuştur. Hatta Osmanlı Devleti'ni bu konuda diğer İslâm devletlerinden ayıran özgünlüğü, tasavvufî geleneğin ve bizatihi sûfîlerin devletin kuruluşunda rol almış olmalarıdır. Osmanlı Devleti,

Sovyetler Birliğinin dağılmasını takiben, öncesindeki huzurluğun ayyuka çıktığı coğrafyalardan biri de Kafkaslar olmuştur. Birbirine yakın ve uzak onlarca etnik unsurun birbiriyle iç içe yaşama savaşı verdiği bu bölgede, İslâm çok güçlü bir unsur olarak yer almakta. Kafkasların İslâmiyet ile şereflenen unsurları, aralarında bir çekişme ve düşmanlık varsa, sona erdirmiştir. İslâm, bu coğrafyada barış ve huzurun anahtar kelimesidir. Kimi siyasi çekişmelere alet edilmek istense de, özellikle Çerkeslerin bünyes