Mu'tezile ekolünün teşekkül ettiği ve gelişim gösterdiği dönemin sosyo-politik, kültürel ve düşünsel niteliklerinin ve kodlarının bilinmesi gerektiği kaçınılmaz bir gerçekliktir. Bu açıdan bu araştırmada Mu'tezili görüşlerin tezahür ettiği ve şekillendiği dönemin niteliklerinin bilinmesini ve ekol düşüncesinin oluşumuna katkı sağlayan Mu'tezili profillerin tanıtılmasına özel bir önem verilmiştir Bu bağlamda Mu'tezile düşüncesinin oluşumuna etki eden temel etmenler, fikirlerin ilk tezahürleri, ekolün teşekkül süreci, gelişimlerinin seyri, iktidardan uzaklaştıktan sonra bünyeden oluşan travmalar, yeniden toparlanma çabasını ifade eden ihya dönemi, ekolün Zeydiliğe yöneliş çağı ve mezhebin son izlerini taşıyan süreçler tasnif edilmiş ve irdelenmiştir. Mu'tezile ekolünün yaşadığı ve faaliyet gösterdiği süreçler çerçevesinde incelenmesinde fikri arka plan, fikirleri dönüştüren sosyo-politik koşullar, dini hassasiyetler, zihniyet dünyaları, metotları ve bilimsel anlayışları tespit edilip aktarılmaya çalışılmıştır.